Wonderkamer 2: Lorentz, leugens en een duivel in het lab

In dit tweede nummer van Wonderkamer zetten we de wetenschaps­geschiedenis in de volle breedte in de etalage. U komt usual suspects tegen uit de canon van de wetenschapsgeschiedenis, zoals de onpeil­ bare natuurkundige Lorentz en de enigmatische Jan Swammerdam, de man die met zijn microscoop de insecten het domein van de empirische wetenschap binnenloodste. Maar u ziet ook duivel­ uitdrijvers en politie­infiltranten aan het werk. Ook beperken we ons niet tot natuurwetenschappelijk georiënteerde disciplines. In een gloedvol betoog breekt Herman Paul een lans voor de geschiedenis van de geesteswetenschappen.

Inhoudsopgave

Tweede adem

Decennialang leidt een Engels beademingsapparaat een anoniem en slapend bestaan in het depot van Rijks­ museum Boerhaave. Maar dan, in de kritieke dagen van de corona­uitbraak van 2020, realiseren Delftse weten­ schappers zich dat er mensenlevens mee te redden zijn.

De duivel in het laboratorium: Spektakel aan de rafelranden van de wetenschap

Het Roemeense meisje Eleonore Zügun stond in 1926 in de schijnwerpers, omdat ze gekweld werd door de duivel. Wetenschappers hielden haar psychische gezondheid en plein public tegen het licht, maar verloren haar welzijn uit het oog.

Johannes Swammerdams opzienbarende insecten: Insectenvorser in geestesnood

In één spectaculaire klap wilde Johannes Swammerdam als onderzoeker zijn reputatie vestigen. Daarom publiceerde hij in 1669 een opzienbarend boek over ‘bloedeloze dierkens’.

De verhuisdoos, de verlostang en de vorst: Geneeskundige verzameldrift

Bastiaan Schoolmann en Ab Flipse ruimden de zolder van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde op. Ze kwamen de wonderlijkste voorwerpen en collecties tegen.

De mislukte introductie van de leugendetector: Te theatraal voor Nederland

Beeld: Eline Veenema

Enthousiastelingen beschreven de leugendetector halverwege de twintigste eeuw als een van ‘de modernste middelen der wetenschap’, dat het rechtssysteem enorm zou helpen. Maar het apparaat stuitte op bezwaren over de Nederlandse volksaard.

Hoe de geleerde verdween uit Teylers: Van onderzoeksinstituut naar museum

Eind achttiende eeuw kwamen in het Haarlemse Teylers Museum selecte groepjes geleerden en hogere burgers bijeen, maar inmiddels staan de deuren open voor alle nieuwsgierigen. Martin Weiss beschrijft die transformatie in het recent verschenen boek Showcasing Science. A History of Teylers Museum in the Nineteenth Century.

Een al te Duitsgezinde pionier: De vergeten psycholoog Frans Roels

Psycholoog Frans Roels deed in het Interbellum toonaangevend onderzoek naar arbeid, personeelsselectie en verkoop. Maar doordat hij zich tijdens de oorlog inliet met de bezetter raakte hij in vergetelheid.

Academische bruggenbouwers: Geschiedenis van de geesteswetenschappen

De geschiedenis van bibliotheken, Latijn als academische voertaal, kunsthistorici in negentiende-eeuws Wenen. Zomaar wat thema’s uit een nieuw vakgebied: de geschiedenis van de geesteswetenschappen. Een verkenning van een verrassende discipline, in zeven vragen en antwoorden van Herman Paul, hoogleraar in de geschiedenis van de geesteswetenschappen.

Een nieuwe wind in het laboratorium: De opkomst van de windtunnel in Nederland

IJkpunten in de geschiedenis van de Nederlandse windtunnel tonen dat de opkomst van dit onderzoeksapparaat hand in hand ging met die van de luchtvaart. Maar er werd veel meer gemeten in de tunnels: van flatgebouwen en raketten tot aan auto’s en wielrenners.

Haarlems pronkstuk: Zeven meter elektriseermachine in Teylers Museum

In 1784 kregen de geleerden in Teylers Museum de beschikking over de grootste elektriseermachine ter wereld. De geschiedenis van het museum is vanaf dat moment onlosmakelijk verbonden met die van het apparaat. Aan de hand van vijftien foto’s laat Trienke van der Spek zien hoe een vonkentrekker een publiekstrekker werd.

Een vlekkeloze, glanzende buitenkant

De auteurs van twee recent verschenen biografieën van de fysicus Hendrik Antoon Lorentz wagen zich niet aan de vraag of er een verband bestaat tussen zijn briljante werk en zijn enigmatische persoonlijkheid. Frans van Lunteren neemt de handschoen op.

Signalementen


Bestel online!

Wonderkamer 2 is nu verkrijgbaar. Je kan al een los nummer bestellen voor €9,95 incl. verzendkosten.* Stuur een mail naar gewinamagazine@gmail.com en vermeld uw naam en postadres.

* Dit geldt voor Nederland en België. Internationale verzendkosten buiten Nederland en België kunnen hoger zijn, dus daar zullen extra kosten voor in rekening worden gebracht. Dit kan tot rond €10 oplopen.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

PageLines